Günümüzde e-ticaret hayatımızın bir parçası haline gelmiş olup artık satıcılar ve alıcılar (tüketiciler) yan yana gelmeksizin hatta çok defa birbirlerini dahi tanımaksızın internet, telefon, e-posta vb. fiziksel olmayan ortamlar üzerinden belirli bir fiyat karşılığında bir mal veya hizmet satın alınması konusunda anlaşmaktadır. Bu çerçevede, alıcı (tüketici) tarafından ilgili mal veya hizmetin fiyatının ödenmesi ile birlikte sipariş oluştuğu anda taraflar arasında mesafeli satış sözleşmesi de kurulmuş olmaktadır.
Örneğin, internet üzerinden bir mağazadan telefon, kıyafet gibi bir mal veya web tasarımı hizmeti gibi bir hizmetin satın alınması halinde ödemenin tamamlanmasıyla sistemde sipariş oluşmakta ve mesafeli satış sözleşmesi kurulmaktadır.
Mesafeli satış sözleşmesi, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un (“TKHK”) 48. maddesinde düzenlenmiş olup mesafeli sözleşmelerde kapsam dışı sözleşmeler, tüketici, satıcı ve sağlayıcı ile mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden aracı hizmet sağlayıcının hak ve yükümlülükleri, cayma hakkı, bilgilendirme yükümlülüğü, teslimat ile diğer uygulama usul ve esasları ise Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde (“Yönetmelik”) belirlenmiştir.
A) TANIMI
TKHK m. 48/1 uyarınca, mesafeli satış sözleşmesi, satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan satış sözleşmesidir.
Söz konusu tanımdan anlaşılacağı üzere bu sözleşmenin 3 temel unsuru bulunmaktadır;
1- Mal veya hizmetin uzaktan pazarlanmasına yönelik bir sistemin oluşturulması
2- Sözleşmenin uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla kurulması
3- Tarafların eş zamanlı fiziksel olarak yan yana gelmemesi
Mesafeli satışlarda sözleşmenin müzakere süreci ve kurulması tamamen uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla ve tarafların yan yana gelmemesi ile gerçekleşmekte olduğundan satıcının/sağlayıcının işyerinde müzakere edilip uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla kurulan sözleşmeler veya uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla müzakere edilip satıcının/sağlayıcının işyerinde kurulan sözleşmeler nitelikleri itibariyle mesafeli satış sözleşmesi olarak kabul edilemeyecektir.
B) TÜKETİCİYİ ÖN BİLGİLENDİRME ZORUNLULUĞU
Tüketici, mesafeli sözleşmeyi ya da buna karşılık gelen herhangi bir teklifi kabul etmeden önce Yönetmelikte belirlenen hususlarda ve siparişi onaylandığı takdirde ödeme yükümlülüğü altına gireceği konusunda açık, sade ve okunabilir bir şekilde şekilde satıcı veya sağlayıcı tarafından yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı (kısa mesaj, e-posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı vb.) ile bilgilendirilmesi zorunludur. (TKHK m. 48/2, Yönetmelik m. 5/1, 6)
Mesafeli sözleşmenin platform yani aracı hizmet sağlayıcının aracılık etmek üzere oluşturduğu sistem üzerinden kurulması halinde aracı hizmet sağlayıcı, ön bilgilendirmenin yapılmasından satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumludur. Veri girişinin aracı hizmet sağlayıcı tarafından yapıldığı durumlarda ise, ön bilgilendirme yapılması zorunlu hususlardaki eksikliklerden ve verilerin doğruluğundan aracı hizmet sağlayıcı sorumludur. (Yönetmelik m. 5/7, 6/6)
Tüketicinin mesafeli sözleşme kurulması amacıyla satıcı veya sağlayıcı tarafından telefonla aranması durumunda, her görüşmenin başında satıcı veya sağlayıcı kimliğini, eğer bir başkası adına veya hesabına arıyorsa bu kişinin kimliğini ve görüşmenin ticari amacını açıklamalıdır. (Yönetmelik m. 8/2)
Satıcı veya sağlayıcı ile aracı hizmet sağlayıcı, tüketicinin ön bilgileri edindiğini kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak teyit etmesini sağlamak zorundadır. Aksi halde, sözleşme kurulmamış sayılır. (Yönetmelik m. 7)
Satıcı veya sağlayıcı ile aracı hizmet sağlayıcı, tüketici siparişi onaylamadan hemen önce, verilen siparişin ödeme yükümlülüğü anlamına geldiği hususunda tüketiciyi açık ve anlaşılır bir şekilde bilgilendirmek zorundadır. Aksi halde tüketici, siparişi ile bağlı değildir. (Yönetmelik m. 8/1)
Satın alınan mal veya hizmetin toplam fiyatına ek olarak ek masraflar bulunuyorsa veya bunların önceden hesaplanamaması halinde ek masrafların çıkması ihtimali söz konusu ise, ek masrafların ödenmesi gerektiği hususunda tüketicinin öncesinde bilgilendirilmesi gerekmektedir. Şayet, ek masraflara ilişkin bilgilendirme yükümlülüğü satıcı veya sağlayıcı tarafından yerine getirilmemişse, tüketici ek masrafları karşılamakla yükümlü değildir. (Yönetmelik m. 5/3)
Tüketicinin bilgilendirilip bilgilendirilmediğine ilişkin bir uyuşmazlık çıkması halinde bu bilgilendirilmenin yapıldığını ispat etme yükü satıcı veya sağlayıcıya (ve varsa aracı hizmet sağlayıcıya) aittir. (TKHK m. 48/2, Yönetmelik m. 5/6)
C) TESLİM SÜRESİ VE İADE
Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı andan itibaren taahhüt edilen süre içinde edimini yerine getirmesi gerekmektedir. Tüketicinin isteği veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler haricinde mal satışlarında bu süre her halükarda 30 günü geçemez. (TKHK m. 48/3, Yönetmelik m. 16/1)
Satıcı veya sağlayıcının taahhüt ettiği süre içinde edimini yerine getirmemesi durumunda tüketici sözleşmeyi feshedebilir. Sözleşmenin feshi durumunda, satıcı veya sağlayıcı, varsa teslimat masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri fesih bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren 14 gün içinde tüketiciye kanuni faiziyle birlikte geri ödemek ve varsa tüketiciyi borç altına sokan tüm kıymetli evrak ve benzeri belgeleri iade etmek zorundadır. (TKHK m. 48/3, Yönetmelik m. 16/2-3)
Sipariş konusu mal ya da hizmet ediminin yerine getirilmesinin imkansızlaştığı hallerde satıcı veya sağlayıcının ve satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil etmesi halinde aracı hizmet sağlayıcının bu durumu öğrendiği tarihten itibaren 3 gün içinde tüketiciye yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmesi ve varsa teslimat masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri bildirim tarihinden itibaren en geç 14 gün içinde iade etmesi zorunludur. (Yönetmelik m. 16/4)
!!! Malın stokta bulunmaması durumu, mal ediminin yerine getirilmesinin imkânsızlaşması olarak kabul edilmez. (Yönetmelik m. 16/4)
D) KAYIP VE ZARARDAN SORUMLULUK
Satıcı, malın tüketici ya da tüketicinin taşıyıcı dışında belirleyeceği üçüncü bir kişiye teslimine kadar oluşan kayıp ve hasarlardan sorumludur. Ancak, tüketicinin, satıcının belirlediği taşıyıcı dışında başka bir taşıyıcı ile malın gönderilmesini talep etmesi durumunda, malın ilgili taşıyıcıya tesliminden itibaren oluşabilecek kayıp ya da hasardan satıcı sorumlu değildir. (Yönetmelik m. 17)
Yani, tüketici, satıcının belirlediği taşıyıcı dışında başka bir taşıyıcı ile malın gönderilmesini talep ederse taşıyıcıya teslim edildikten sonra meydana gelecek kayıp ve hasarlardan tüketici sorumlu olacak ve bedeli ödemek zorunda kalacaktır. Bu noktada uyuşmazlık çıkması halinde, satıcı, tüketicinin başka bir taşıyıcıyı seçmek istediğini ayrıca ispat etmesi gerekecektir.
E) İLAVE ÖDEMELER
Sözleşme kurulmadan önce, sözleşme yükümlülüğünden kaynaklanan ve üzerinde anlaşılmış esas bedel dışında herhangi bir ilave bedel talep edilebilmesi için tüketicinin açık onayının ayrıca alınması zorunludur. (Yönetmelik m. 19/1)
Tüketicinin açık onayı alınmadan ilave ödeme yükümlülüğü doğuran seçeneklerin kendiliğinden seçili olarak sunulmuş olmasından dolayı tüketici bir ödemede bulunmuş ise, satıcı veya sağlayıcı ile platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil etmesi halinde aracı hizmet sağlayıcı bu ödemelerin iadesini derhal yapmak zorundadır. (Yönetmelik m. 19/2)
F) BİLGİLERİN SAKLANMASI
Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı, bilgilendirme, teslimat ve diğer hususlardaki yükümlülüklerine dair her bir işleme ilişkin bilgi ve belgeyi 3 yıl boyunca saklamak zorundadır. (Yönetmelik m. 20/1)
Aracı hizmet sağlayıcı, satıcı veya sağlayıcı ile yapılan işlemlere ilişkin kayıtları 3 yıl boyunca tutmak ve istenilmesi halinde bu bilgileri ilgili kurum, kuruluş ve tüketicilere vermekle yükümlüdür. Ancak abonelik sözleşmesinin kamu hizmetlerinin tek noktadan sunulduğu ortak kamu elektronik platformu üzerinden kurulması halinde, kayıtların tutulması ve bilgilerin sunulmasına ilişkin yükümlülük satıcı veya sağlayıcıya aittir. (Yönetmelik m. 20/2)
Satıcı veya sağlayıcı elektronik ortamda tüketiciye teslim edilen gayrimaddi malların veya ifa edilen hizmetlerin ayıpsız olduğunu ispatla yükümlüdür. (Yönetmelik m. 20/3)
Mesafeli Satış Sözleşmesinde Cayma Hakkı konulu detaylı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
